Gemeenten

Vraag en antwoord

Worden niet-chemische technieken veel gebruikt en levert het gebruik goede resultaten op?
 Ongeveer de helft van de Nederlandse gemeentelijke verhardingen wordt op niet-chemische wijze beheerd. In Brabant beheert 45% van de gemeenten de verharding chemievrij. Van de zestien Schoon Water gemeenten beheren vijftien gemeenten hun verhardingen chemievrij. De resultaten zijn over het algemeen goed. Deze technieken (zoals heetwater of hetelucht) worden doorgaans uitgevoerd onder de regie van een beeldbestek. Dit zorgt voor een evenwichtig beeld, omdat doorlopend aan het voorgeschreven beeld moet worden voldaan. De technieken vormen geen gevaar voor oppervlakte- en grondwater omdat er geen chemische bestrijdingsmiddelen aan te pas komen.

Bij welke hoveniersbedrijven kan ik terecht voor niet-chemische onkruidbestrijding op verhardingen?
 Onkruiden op verhardingen kunnen heel goed met niet-chemische methoden bestreden worden. Ook de kosten van niet-chemische onkruidbestrijding zijn nagenoeg gelijk aan de kosten van chemisch beheer. Veel hoveniersbedrijven bieden inmiddels verschillende niet-chemische methoden aan: o.a. onkruidbranders, borstelmachines, heetwatermachines, hetenluchtmachines, stoom, infrarood en combinaties hiervan. Door het onkruid te branden of borstelen komen er geen bestrijdingsmiddelen in het grondwater terecht en blijft dit een schone bron voor ons drinkwater. Van al deze methoden bestaan gunstige LCA`s (LCA = Levens Cyclus Analyse).

Onderstaande bedrijven bieden chemievrije methoden en technieken aan:

Uw bedrijf ook op deze website? Stuur dan een e-mail aan het Schoon Water Loket.

Er zijn meerdere middelen met de werkzame stof glyfosaat. Mag ik alle formuleringen gebruiken op verhardingen?
 Alleen Roundup Evolution is toegestaan op de verhardingen, weliswaar tot november 2015. Vanaf dan is het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen op verhardingen verboden. Klik voor meer informatie over het middelenverbod hier.

Ultima en Cito, wat zijn dat voor een middelen? Mag ik die toepassen en hebben ze milieueffecten? Ultima is als alternatief voor RoundUp op de markt gebracht. Het middel bevat twee werkzame stoffen. Naast de biologische stof nonaanzuur bevat het middel ook de chemische stof maleine hydrazide. Het is sinds 2012 toegestaan als onkruidbestrijdingsmiddel op verharding en in beplanting. Onduidelijk is of dit middel nog na november 2015 toegepast mag worden op verharding en na november 2017 tussen de beplanting. De benodigde (en voorgeschreven) doseringen op verhardingen zijn dermate hoog dat sterke afspoeling naar het oppervlaktewater verwacht wordt. Om risico’s te voorkomen kan duurzaam onkruidbeheer op verhardingen ook beter niet-chemisch uitgevoerd worden. Het is niet wenselijk om glyfosaat (RoundUp) door maleine hydrazide/nonaanzuur (Ultima) te vervangen. Dit leidt mogelijk tot nieuwe problemen in het oppervlaktewater.

Cito bestaat uit azijn- en aminozuren. Net zoals Ultima is een contactvloeistof maar dan zonder kiemremmer. Het werkt dus niet op ondergrondse plantendelen. Cito heeft een hoge dosering (25 l/ha) nodig. De werkzame stof azijnzuur kan bij deze toepassing de drinkwaternorm overschrijden. Ook is het middel giftig voor waterorganismen.

Het is nog onduidelijk of Ultima en Cito na november 2015 nog mogen worden toegepast. Alleen zogenoemde laagrisicomiddelen mogen na die datum nog worden gebruikt. Welke Europese criteria gaan gelden om als laagrisicomiddel aangemerkt te worden is nog onbekend. Het is dan ook niet waarschijnlijk dat laagrisicomiddelen voor 2016 de beoordeling hebben doorlopen voor de Nederlandse markt. Daarom is het aan de gemeenten aan te raden om volledig chemievrij te gaan werken. Zo weet u zeker dat u per november 2015 (verharding) en per november 2017 (beplanting) voldoet aan de wet- en regelgeving.

Wat zijn de nadelen van gebruik van onkruidbestrijdingsmiddelen in openbaar groen? Er spoelen toch geen middelen af naar het oppervlaktewater?
 Tot eind 2008 is in beplantingen hoofdzakelijk dichlobenil gebruikt. Na het verbod op deze stof is er nog een aantal middelen die kunnen worden gebruikt in openbaar groen. Een feit is echter dat deze middelen doorgaans, ook bij zorgvuldig gebruik, wel schadelijk zijn voor de beplantingen. Daarbij komt nog dat bij substantieel gebruik van de middelen het gevaar bestaat dat deze ook problemen geven ten gevolge van uitspoeling naar het grondwater.

Waarom moeten we over naar niet chemische beheer? Is de DOB-methode niet voldoende? Nee, de DOB-methode heeft onvoldoende gewerkt. Dit blijkt uit hoge gemeten concentraties (glyfosaat) in oppervlaktewater. Dit levert problemen op bij de zuivering van het water bestemd voor drinkwater. Daarom heeft de overheid besloten tot een volledig verbod van het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen op verharding en in het groen (november 2017).

Hoe zit het met de kosten van het chemische onkruidbeheer op verhardingen? 
De laatste jaren zijn de prijzen voor chemische onkruidbeheer op verhardingen naar elkaar toegegroeid. De kosten zijn nu min of meer gelijk. Ook zijn de machines de laatste jaren doorontwikkeld en door het aanstaande verbod van het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen schakelen fabrikanten en uitvoerders razend snel over. Nieuwe machines zijn in de markt gezet en uitvoerders schaffen chemievrije machines aan. De prijzen zullen hierdoor nog verder zakken. Wilt u meer weten over prijzen en LCA’s (Leven Cyclus Analyse) van chemievrije methoden lees dan de achtergrondnotitie (pdf).

Is niet-chemisch beheer van groenvoorzieningen duurder dan het gebruik van onkruidbestrijdingsmiddelen?
 Wanneer met de inrichting van beplantingen en het kiezen van sortiment rekening wordt gehouden met de beheermethode is het onderhoud doorgaans niet duurder. Onderzoeken tonen juist aan dat de kwaliteit van de beplantingsvakken bij het achterwege laten van onkruidbestrijdingsmiddelen beter is en de beplanting langer functioneert.

Wanneer men bestaande beplanting zonder bestrijdingsmiddelen wil gaan beheren heeft men te maken met meerkosten. Het is verstandig een omvormingsbudget te genereren voor omvorming van het groen gedurende een aantal jaren. Neem indien gewenst contact op met het Schoon Water Loket via info@schoon-water.nl of 0345-470758.

Kunnen sportvelden ook zonder chemische bestrijdingsmiddelen onderhouden worden en waar kan ik allemaal op letten?
 Er is een aantal Brabantse gemeenten dat al meerdere jaren hun sportvelden succesvol chemievrij beheert. Het beheer van verhardingen en groen is bij de Schoon Water gemeenten gemeen goed. De huidige uitdaging zit hem in het chemievrij beheren van sportvelden. Schoon Water voor Brabant heeft een tipkaart opgesteld voor het chemievrije beheer van natuurlijke sportgrasvelden. De tipkaart is gemaakt in samenspraak met het Expertteam Chemievrije Sportvelden. In dit team zitten deskundigen op het gebied van onderhoud en aanleg van chemievrije sportvelden. Het team is een initiatief van Schoon Water voor Brabant. Binnenkort kunt u hier de tipkaart vinden.

Waar kan ik als gemeente op letten bij het uitbesteden van onkruidbeheer?
 Hieronder staan een aantal punten waarop u kunt letten:

• Besteed het werk uit aan bedrijven met ervaring, zo mogelijk met meerdere technieken.
• Neem in de taakomschrijving c.q. in het bestek een kwaliteitsniveau op waaraan het werk minimaal dient te voldoen. Om dit te handhaven kunt u gezamenlijk met de aannemer periodiek een meting verrichten of deze door derden laten uitvoeren.
• U hoeft de aannemer geen techniek voor te schrijven zolang hij maar niet-chemisch werkt en voldoet aan het beeldbestek. Let wel, de aanpak van iedere mate van onkruidgroei en onkruidsoorten is specifiek waarbij niet iedere techniek met goed resultaat kan worden ingezet. Onderzoek of uw aannemer daarin thuis is.
• Zorg dat u het aantal vierkante meters verharding en onverharde oppervlakten goed in beeld hebt. Zo kunt u offertes goed met elkaar vergelijken en betaalt u niet te veel.

Heeft u vragen, wilt u advies of begeleiding bij het aanbestedingsproces, neem dan contact op met Schoon Water voor Brabant. Dit geldt ook voor niet-Brabantse gemeenten.

Is een goede inrichting, het halve werk? 
Jazeker, waar geen onkruid kan groeien hoeft u niet te bestrijden. Hier staan een aantal tips:

• Bij aanleg voegen dichtkitten, gebruik passtukken rond obstakels (palen, lichtmasten of banken). Regenwaterafvoer geleiden d.m.v. goten
• Bestrating strak leggen.
• Kies waar mogelijk voor gesloten verhardingen als asfalt, beton, printbeton, printasfalt,stelconplaten en overige betonplaten.
• Maak de bestaande verhardingen zo mogelijk onkruidwerend (voegvullingen).
• Plaats hekwerken zwevend, minimaal 10 cm. boven maaiveld.
• Plaats hekwerken bij voorkeur niet boven open grond of boven ongebonden verharding.
• Plaats overige obstakels (palen, lichtmasten) in passtukken met gekitte voegen.
• Zorg bij de inrichting en plaatsing van machines/goederen ervoor dat de te behandelen verhardingen toegankelijk zijn.
• Plaats de materialen aaneengesloten zodat er geen niet-toegankelijke ruimtes ontstaan.

Is er een achtergronddocument beschikbaar met meer informatie voor gemeenten over chemievrij onkruidbeheer en Schoon Water? Ja, download de achtergrondnotitie voor gemeenten… (pdf).

Is uw vraag niet beantwoord?
U kunt vrijblijvend contact opnemen met Schoon Water voor Brabant via info@schoon-water.nl of 0345-470758.