6 november 2008
Op het bedrijf van biologisch teler Jan van Lierop heeft afgelopen jaar een vergelijkingsproef gedraaid tussen prei die werd behandeld met UV-c licht en totaal onbehandelde prei. Vrijdag 24 oktober hebben CLM en DLV Plant in het kader van het project Schoon Water voor Brabant een evaluatiebijeenkomst georganiseerd en is de gebruikte machine gedemonstreerd. Hoewel de directe resultaten wat tegen vielen, was het een leerzame proef: het leverde volop aanknopingspunten voor verbeteringen om de potentie van deze veelbelovende techniek waar te maken!
Arne Aiking van het bedrijf Clean Light en de uitvinder van deze toepassing in de voedingstuinbouw hield een inleiding voor de kleine maar zeer geinteresseerde groep bezoekers die bestonden uit telers, vertegenwoordigers van projecten, de fabrikant van de machine Dubex en enkele verslaggevers. Aiking maakte duidelijk wat UV-c licht wel en niet kan: 'Clean Light is een techniek die een dosering UV-c licht toedient, wat hoog genoeg is om de pathogeen te doden, maar zo laag dat het gewas er geen schade van ondervind. Clean Light dringt NIET door in de plant. Het UV-c licht kan dus een schimmel die OP het gewas zit doden, maar een schimmel die IN het gewas zit niet. Echte meeldauw is bijvoorbeeld makkelijk te bestrijden met Clean Light.'
Hiermee kunnen de wat tegenvallende visuele resultaten in de prei verklaard worden. De te bestrijden ziektes Alternaria Porri (purpervlekkenziekte) en Puccinia Porri (roest) zijn lastige ziektes waarbij met name roest vele sporen maakt die slechts met hoge doseringen zijn te doden. De roestspore beschermt zich door een kleurpigment (oranjerood) dat het UV-licht gedeeltelijk tegenhoudt. Aiking: 'Deze ziekten zijn waarschijnlijk wel vatbaar, maar inderdaad wat lastiger.'
Daarbij speelt ook de factor tijd een rol; in de proef is waarschijnlijk te laat begonnen met behandeling. De prei, ras Galvani, is op 18 juni geplant, waarna pas op 20 augustus is begonnen met 2 keer per week door het gewas rijden. Beter was wellicht geweest om al half juli met de toepassing te starten. Aiking: 'We kunnen indringen in de plant voorkomen, mits we de ziekte in een vroeg stadium pakken. Namelijk als hij nog hoofdzakelijk OP het loof zit. Dus, we moeten schimmel pakken als ‘ie nog jong is, liefst als ‘ie nog niet zichtbaar is met het blote oog. Dat doen we succesvol met bijvoorbeeld Botrytis. Als de schimmel toch al is binnengedrongen, kunnen we hem dus niet meer uitroeien. Maar we kunnen wel voorkomen dat de plek groter wordt, dat ‘ie sporen vormt en zich verspreid.'
Buiten deze proef om heeft Jan van Lierop de machine ook ingezet in bleekselderij en hier is het gewas bijna volledig vrij gebleven van de gevreesde bladvlekkenziekte. Aangezien dit geen vergelijkingsproef is geweest kunnen hier nog geen echte conclusies uit getrokken worden.
Na de machine aan het werk gezien te hebben, werd de middag afgesloten met een levendige discussie. Duidelijk werd dat de machine nog aanpassingen vraagt om geschikt te zijn voor de toepassing in prei. Prei heeft een waslaag en vraagt waarschijnlijk om een hogere dosering UV licht dan de 15-20 mj/cm2 die nu gegeven is. Ook de capaciteit van de machine moet worden vergroot om het arbeidstechnisch mogelijk te maken 2-3 keer per week de behandeling uit te voeren. Het gaat dan om een bredere machine (18 m of meer) en mogelijk een hogere rijsnelheid met een voldoende mj/cm2. Het is een must dat deze machine op tijd klaar is om in 2009 tijdig met behandelingen te starten. Er moet financiering gevonden worden om de aangepaste machine te bouwen. Kosten worden geschat op 80.000-100.000 euro. Een noodzakelijke investering want zonder een juiste machine, geen goede praktijk-proeven en zonder die proeven geen acceptatie.
Al met al is de proef zinvol geweest. De verwachting is dat UV-licht zeker kan werken nu is het zaak dat een verbeterde machine in 2009 wordt getest om zo de praktijk te tonen dat het systeem werkt! Interesse is er dan zeker, want de techniek sluit naadloos aan bij de zorgen over de residu problematiek en de MRL discussie. Er staat in Nederland alleen al een kleine 3000 ha prei, waarin de nodige schimmelbestrijdingen worden uitgevoerd. Zelfs als hiervan maar een gedeelte vervangen kan worden door UV-c behandeling is er veel milieuwinst.
